zaterdag 21 november 2015

Toespraak Ahmed El Mesri 19 november 2015 - waarom is een cultuursensitieve benadering noodzakelijk

waarom is een cultuursensitieve benadering noodzakelijk?

Goede middag dames en heren. Wat fijn dat u in zulke grote getale aanwezig bent op deze werkconferentie van Stichting Onze Hoop. Onze Hoop is een belangenvereniging voor migranten met een beperking. Wij komen al jaren op voor de belangen van ouderen, chronisch zieken en mensen met een fysieke, verstandelijke of psychische beperking met een migrantenachtergrond.
Waarom is daar een aparte belangenvereniging voor nodig, denkt u misschien. Migranten zin inmiddels toch wel ingeburgerd en kunnen van dezelfde voorzieningen gebruik maken als alle inwoners van Nederland? Helaas is dit nog altijd niet het geval. Ondanks het feit dat veel tweede en derde generatie migranten volop aan de samenleving deelnemen, is het voor veel migrantenouderen, nieuwkomers – waaronder vluchtelingen – en migranten die met een beperking kampen, nog altijd moeilijk om hun plek te vinden en op een gezonde, actieve manier aan de samenleving deel te nemen. Waarom is dit?

De samenleving is complex. Wie hulp of ondersteuning nodig heeft, wordt vaak naar instanties doorverwezen die niet zijn ingesteld op de situatie van migranten. Emoties die met migratie samenhangen, vaak al langer bestaande lichamelijke en psychische klachten, taalbarrières, culturele invloeden rondom communicatie, autoriteit, respect en de beleving van ziekte en gezondheid, worden vaak niet onderkend waardoor er geen goede hulpverleningsrelatie tot stand komt. Wie voorzieningen aan wil vragen, wordt bovendien geconfronteerd met een enorme mate van bureaucratie. Een overmaat aan instanties, onbegrijpelijke formulieren –die vaak ook nog eens digitaal moeten worden aangeleverd – en steeds veranderende regels, zijn grote drempels als je de taal niet goed spreekt, veelal met trauma’s net uit een ander land komt of jarenlang geïsoleerd hebt geleefd.
Met de wijkzorg hoopt de gemeente de zorg en ondersteuning van kwetsbare burgers dichterbij, meer gecoördineerd en op maat aan te bieden.
Maar nog altijd blijft het bereiken van migranten met een ondersteuningsvraag een probleem. Waarom is dit? Waarom doen deze mensen de ‘voordeur’ niet open en lijken ze niet open te staan voor goedwillende hulpverleners?

Vaak hebben mensen al meerdere malen bij hulpinstanties aangeklopt maar voelen zij zich niet geholpen. De bejegening, communicatie en het hulpverleningsaanbod sluiten niet aan bij de behoeften van deze bewoners. Zij voelen zich weggestuurd zonder geholpen te zijn en hebben geen vertrouwen meer in het systeem. Daarnaast spelen taboes vaak een rol. Je loopt niet te koop met het feit dat jouw vader of moeder dementerend is of dat jouw kind een psychische of verstandelijke beperking heeft. Als dit überhaupt wordt onderkend. Want er is nog veel onkunde over dit soort ziektebeelden en welke behandelmogelijkheden er zijn. Uit schaamte worden aandoeningen vaak niet op tijd herkend of erkend. Nog al te vaak worden bovennatuurlijke verklaringen en geneeswijzen ingezet in een poging om het probleem in eigen kring op te lossen.

Hetzelfde geldt voor mantelzorgondersteuning. Veel zoons en dochters hebben moeite om de zorg voor hun ouders te combineren met werk of zij wonen niet meer in de buurt. Ze voelen zich toch verplicht om de zorg op zich te nemen en zijn niet snel geneigd om hulp van buitenaf in te roepen. Zij raken hierdoor snel overbelast. Ook hierbij spelen enerzijds een gebrek aan informatie en anderzijds belemmeringen die voortkomen uit taboes een rol. Als eenmaal is besloten om dan toch een beroep op de aanwezige voorzieningen te doen - bijvoorbeeld in de vorm van respijtzorg - blijkt het nog moeilijk om een organisatie of vrijwilliger te vinden die aansluit bij de behoeften en wensen van de hulpvrager. Vooral als het gaat om dementerende ouderen kan het lastig zijn om een vreemde toe te laten.
Verwachtingen dat dit binnen de familie wordt opgelost, oude culturele gewoontes die de kop opsteken en het terugvallen op de moedertaal zijn factoren die bovenop de al moeilijke en vaak schrijnende verschijnselen van een dementerende oudere komen.
Dit zijn allemaal redenen waarom een cultuursensitieve aanpak nodig is in het bereiken en ondersteunen van deze groep migranten.

Daarnaast komen depressie en eenzaamheid veel voor onder oudere migranten. Dit heeft vaak te maken met verwachtingen die niet zijn uitgekomen. Mensen zijn hier naartoe gekomen met het idee een goed leven voor zichzelf en hun kinderen op te bouwen en wellicht ooit terug te keren als geslaagde, welgestelde mannen en vrouwen die in aanzien hun oude dag in een vertrouwde omgeving doorbrengen. De werkelijkheid bleek echter anders. Veel ouderen leven – ondanks hun inzet en bijdrage aan de Nederlandse samenleving – in moeilijke, vaak armoedige omstandigheden. Zij hebben voor hun gevoel gefaald. Hun ziel is gekwetst. Zij leven geïsoleerd, in schaamte en voelen zich gedeprimeerd. Wie deze ouderen wil ondersteunen moet kennis hebben van hun omstandigheden, hun hoop, hun dromen en hun teleurstellingen.

Onze Hoop werkt al jaren met deze mensen. Met onze spreekuren en laagdrempelige hulp en ondersteuning weten wij de mensen te vinden.  En andersom. Want wie eenmaal goed wordt geholpen, blijft terugkomen wanneer dat nodig is en zegt het voort aan anderen. Wij kennen de problemen van de mensen, weten hun vertrouwen te winnen en weten wat er nodig is om hen op een effectieve manier te ondersteunen. Maar niet alleen dat. Omdat wij het vertrouwen van de mensen hebben, kunnen wij ze ook stimuleren om actiever aan de samenleving deel te nemen, om zich beter op de hoogte te stellen van de heersende normen en waarden, op een begrijpelijke manier uit te leggen wat het betekent om zelf meer verantwoordelijkheid te nemen en zich los te weken van culturele gewoontes die belemmerend werken.
Wij vormen daarmee een cruciale intermediair voor instanties die met hulpverleningsprogramma’s deze mensen willen bereiken.

Het feit dat de overheid een steeds groter beroep doet op vrijwilligers om kwetsbare bewoners te ondersteunen, heeft voor- en nadelen. Vrijwilligersorganisaties zoals Onze Hoop staan dicht bij de mensen. Zij begrijpen de problemen van de mensen en bieden laagdrempelige en effectieve vormen van ondersteuning. Nadeel is dat het groter beroep dat er op vrijwilligersorganisaties wordt gedaan niet gepaard gaat met de extra ondersteuning die nodig is om dit werk te kunnen doen. Het werven, trainen en begeleiden van vrijwilligers die rekening houden met de invloed van migratie en de culturele achtergrond van de hulpvrager, een locatie waar wij laagdrempelige inloopspreekuren en cultuursensitieve dagopvangprojecten voor ouderen en mensen met een beperking kunnen organiseren, een kantoorruimte van waaruit wij ons werk kunnen doen en fondsen om de continuïteit van het werk te kunnen garanderen. Onze Hoop is een van de organisaties van wie de subsidie is stopgezet. De gemeente vindt het niet meer nodig om extra aandacht voor kwetsbare migranten te hebben. Ik hoop dat u inmiddels zult begrijpen dat dit nog wel heel hard nodig is. 

Deze conferentie is daardoor – naast informatief – een oproep aan alle wijkzorgpartners om de krachten te bundelen zodat we samen kunnen zorgen voor een effectieve ondersteuning van kwetsbare migranten. De uitwisseling van kennis, het mogelijk maken van de inzet van deskundige vrijwilligers, en projecten waarin formele en informele zorg samenwerken om effectieve vormen van hulpverlening te ontwikkelen, kunnen we alleen samen doen. Tijdens de borrel is er volop gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen. We hopen dat dit zal uitmonden in concrete samenwerkingsprojecten waarmee wij de kwaliteit van leven van migrantenouderen en migranten met een beperking kunnen verbeteren.

Hartelijk dank voor uw aandacht. 


©Ahmed El Mesri

Geen opmerkingen:

Een reactie posten