Toespraak tijdens de thema bijeenkomst over de Gezondheid in Nederland op maandag 11 februari 2013 georganiseerd door de vrijwilligersorganisatie voor migranten met een handicap of chronische ziekte “Stichting Onze Hoop” te Amsterdam.
Geachte dames en heren,
Voor zij die mij nog niet kennen wil ik mij eerst aan u voor stellen. Mijn naam is Arjan Gelder en oprichter van de nieuwe politieke beweging WIL NU.
Vanavond wil ik het met u hebben over onze gezondheidszorg algemeen, die goedkoper en beter kan en daarnaast zal ik ook inzoemen aangaande de omstandigheid van velen en wat er op ons afkomt plus wat wij er aan zouden kunnen doen, om negatieve effecten te voorkomen.
In tegenstelling tot de huidige financiële en economische crisis verkeert de gezondheidszorg al vele jaren in een steeds grotere continue crisis. De gelden die de overheid besteedt aan de gezondheidszorg stijgen, de premies voor de verzekerden stijgen mee, en voor de patiënten zelf wordt de zorg alsmaar duurder. Ondertussen neemt het aantal mensen met overgewicht, diabetes, astma en kanker dramatisch toe. Onze gezondheid is de laatste decennia bepaald niet meegestegen met de uitgaven… We spannen kortom al jaren het gezondheidspaard achter de wagen.
Als medisch verzekerden betalen we ruim duizend euro per jaar alleen al aan de basisverzekering en daar komen de aanvullende verzekeringspremies plus eigen risico nog bovenop. Toch hebben we nauwelijks zeggenschap over de besteding van die gelden. Wat krijgen we er eigenlijk voor terug? In samenwerking met de Algemene Vereniging Medisch Verzekerden leggen wij het nodige bloot. De AVMV is een belangenvereniging voor alle verzekerden in de zorg. Ook voor u belangrijk dus! Samen kunnen we ervoor zorgen dat de kosten in de gezondheidszorg dalen, terwijl onze gezondheid toeneemt. We weten namelijk dat het kán! Maar dan moet er wel iets veranderen.
De reguliere medische gezondheidszorg heeft zich ontwikkeld en kent voor een aantal acute ziektes een goede oplossing. Maar zij schiet tekort voor een goede aanpak van veel chronische ziekten, zoals bijvoorbeeld bij reuma, artrose en chronische vermoeidheid. De patiënt krijgt vaak te horen ermee te moeten leven omdat er niets aan te doen is. Terwijl er werkzame alternatieven zijn.
Aanvullende behandelmethoden, waarvan de wetenschappelijke onderbouwing minstens even goed is als die van veel reguliere methoden, worden vaak als niet-regulier of alternatief door verzekeraars afgedaan, waardoor de patiënt geen vergoeding via de basisverzekering krijgt. De vreemde situatie doet zich daardoor voor dat dure medicijnen - die niet zelden bijwerkingen vertonen - wél vergoed worden, terwijl goedkopere alternatieven die kunnen bijdragen aan een betere gezondheid, over het hoofd worden gezien.
Op dit moment vormen de risico’s van regulier medische behandelingen, zoals operaties en de bijwerkingen van geneesmiddelen, een last met aanzienlijke kosten waardoor bovendien de zorgvraag weer toeneemt (opnames in ziekenhuizen). In de VS is de sterfte als gevolg van medisch handelen op de derde plaats van doodsoorzaken gekomen. Bij staken van de zorgverlening zouden er minder mensen sterven. Wetenschappelijk staat vast dat bij chemo therapie vijf jaars overleving met 2,1 % wordt bereikt. Dit ondanks alle goede zaken die er in de gezondheidszorg natuurlijk ook plaatsvinden.
Een ander probleem is dat er in de medische opleidingen nauwelijks enige aandacht besteed wordt aan de invloed van voeding op preventie en behandeling van ziekten. Preventie van ziekten is hoe dan ook nauwelijks een thema tijdens de studie. Dit terwijl voeding en voedingsfactoren een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van heel veel ziekten die frequent voorkomen (hart- en vaatziekten, kanker, reuma en diabetes).
Niet alleen artsen weten te weinig over voeding en gezondheid, dit geldt voor bijna iedereen in Nederland. Op basisscholen en middelbare scholen is er veel te weinig aandacht voor de relatie tussen voeding en gezondheid. Wij zijn in feite een land van gezondheidsanalfabeten.
In de zeventiger jaren kwam de staatssecretaris mevrouw Veder-Smit met het plan om de preventie van ziekten als eerste prioriteit binnen de gezondheidszorg te gaan zien. Deze plannen kregen helaas geen concrete toepassing. Vervolgens zijn er diverse plannen opgesteld, en ook de huidige minister heeft ideeën om de gezondheidszorg te verbeteren. Maar voldoende concrete plannen ontbreken. Kortom, preventie staat nog altijd niet hoog op de politieke agenda!
Stond Nederland lange tijd in de top 5 van gezonde landen, tegenwoordig zijn wij teruggezakt naar de grijze middenmoot. En dat terwijl de kosten en de premies in de gezondheidszorg blijven stijgen.
Ja. Andere landen hadden wel succes. In Finland bijvoorbeeld werd de sterfte aan hart- en vaatziekten onder mannen met bijna 70% teruggebracht terwijl Nederland veel slechter scoorde. In Finland werkte dan ook bijna iedereen samen. Landelijke, regionale en plaatselijke overheden, burgers, bedrijven (o.a. voedselbereiding), wetenschappers en gezondheidswerkers sloegen de handen ineen om het gemeenschappelijk gezondheidsdoel te bereiken.
Met ongewijzigd beleid zullen de kosten verder stijgen, maar zullen de sociale omstandigheden van burgers steeds verder verarmen. Het geld moet ergens vandaan komen. In feite verkeren wij met z’n allen in een vicieuze cirkel. Zo gauw er bezuinigd wordt in de sociale zekerheid zullen de kosten in de gezondheidszorg verder om hoog gaan. Ga er maar vanuit dat wanneer er daadwerkelijk wordt ingegrepen in b.v. het ontslagrecht en mensen veel eerder in de bijstand komen, dan zullen mensen veel eerder aanspraak maken op de diensten van de psycholoog of psychiater, dan wel gebruik gaan maken van andere medische professionals. Ook bij het inperken van de b.v. de WMO voorzieningen zullen wij dit ook gaan zien. Het inperken van de vergoeding van psychiatrische zorg is totaal on doordacht. Gevolg zal zijn toename van zelfdoding.
Het kabinet zet bij ouderen en gehandicaptenzorg steeds meer in op zelfredzaamheid, om daar mee de kosten te reduceren. Voorbeeld is de verschraling van de huishoudelijkehulp. Dit alles weet ze te bereiken d.m.v. de decentralisatie naar de gemeente. Daardoor komen wij steeds meer te wonen in een land van Russisch roulette. Voor onze partij zou het niet mogen uitmaken in welke plaats je woont. Overal het zelfde beleid is het credo.
In deze maak ik mij ernstig zorgen waar wij naar toe gaan: “Ouderen, gehandicapten en chronisch zieken zullen steeds meer aan hun lot worden overgelaten. Ken je een vrijwilliger of mantelzorger, dan heb je geluk. Ontbeer je dat, dan maak je kans achter de geraniums te verdwijnen. Een organisatie als: “Onze Hoop” is dan goudwaard! Iemand als Ahmed El Mesri mag men zeer dankbaar zijn. Wanneer subsidies in deze in gevaar komen zullen de gevolgen niet zijn te overzien. En dit risico ligt op de loer met ongewijzigd beleid.
Vandaar is de enige oplossing om de vinger op de zere plek te leggen en onderzoek te doen waar alle belastingcenten blijven. Mijn stelling en dat van WIL NU is, dat de overheid eerst haar eigen zaken op orde moet brengen, wat betekent beter toezicht op het financiële beleid van de gemeente. Ook hier in Amsterdam gaat er veel mis. De laatste jaren heeft er uitgerekend door register accountant Leo Verhoef boekhoudfraude plaatsgevonden van ruim 3,4 miljard euro. Dat geld is o.a. verdwenen in allerlei potjes en moet een stuk transparanter worden. Ook prestige projecten moeten teruggedrongen worden WIL NU wil wanneer zij in 2014 deel gaat nemen aan de gemeenteraad verkiezingen dit als speerpunt inzetten.
Ik maak mij ook ernstig zorgen over de Jeugdzorg.
De gemeente krijgt straks alle belang om te zorgen dat zorg zo goed mogelijk werkt, want anders moet zij op de blaren zitten. Dat is de kracht van de decentralisatie zoals de huidige politiek veelal stelt"
Daarmee wordt duidelijk gemaakt, dat uiteindelijk de burger binnen een dergelijke gemeente de dupe wordt. Omdat het dan verkwiste geld door de burger moet worden opgehoest. Gemeenten zullen evenals dit nu al gebeurt bij de WWB en WAO binnen bandbreedtes eigen beleid mogen voeren.
Voor mijn partij: "WIL NU" mag het niet uitmaken in welke gemeente je woont. In iedere gemeente zou het zelfde beleid gevoerd moeten worden en met een decentralisatie zoals die er steeds meer wordt doorgevoerd is dit volstrekt onmogelijk.
Beter zou het zijn om puur op kwaliteit in te zetten. Daar valt een wereld te winnen. Zowel binnen Bureaus Jeugdzorg, diverse instellingen en ook de Raad van de Kinderbescherming is er veel mis. Geld speelt in deze veelal een doorslaggevende rol. Dit zelfde zal straks, ben ik bang, ook binnen gemeenten geschieden.
De politiek denkt veelal, dat de regie zoveel mogelijk dicht bij de burger moet worden aangeboden. Maar vergeet daarbij dat geldelijke risico's dan alleen maar groter worden. Beter is het de bemoeienis van de overheid terug te dringen, maar wel met een scherpe controle.
Met de decentralisatie zal er ook steeds meer boekhoud fraude plaatsvinden. Iets wat binnen het ambtenaren apparaat van het ministerie van Binnen Landse Zaken wordt erkend, maar door de politiek veelal wordt gebagatelliseerd. Het onderzoek ingesteld via RTL nieuws, waar naar voren kwam dat binnen ruim 80% van de gemeenten wordt gesjoemeld geeft mij het gevoel, dat de rijks overheid de verkeerde weg op gaat door steeds meer af te stoten richting gemeenten. Wij zullen ons in ieder geval blijven inzetten, om de decentralisatie te doen keren in het belang van de burger, die toch al nodeloos de rekening van falend overheid beleid mag betalen.
Tenslotte het nodige over onze ouderenzorg en gehandicaptenzorg:
Binnen de ouderenzorg maar ook binnen de gehandicaptenzorg zijn de laatste jaren totaal verkeerde beleid keuzes gemaakt en ook de toekomst ziet er niet hoopvol uit. De omslag van directeur en afdelingshoofd naar diverse vormen van manager hebben de ouderenzorg geen goed gedaan. Tot begin jaren negentig kende je de positie van directeur, die veelal geliefd was bij haar bewoners. En meestal een vertrouwens band had met de bewoners. Nachtdiensten waren geen uitzondering wanneer dit nodig was. Men was er voor de bewoners. Dit zelfde gold voor de afdelingshoofden.
Besturen wilden met de tijd meegaan en er moest een omslag komen tot het worden van manager. Men moest leiding gaan geven van achter het bureau en de computer. Dus men moest omgeschoold worden. En wanneer men dat niet kon, dan kon men vertrekken. Het kon dan gebeuren dat dergelijk conflicten uitgevochten werden bij het kantongerecht. En dan gebeurde het wel eens, dat oudjes van boven de 80 aanwezig waren, om hun geliefde directeur te zien vertrekken. De kwaliteit in de zorg is daarmee duidelijk omlaag gegaan!
Zelfs verpleegkundigen en verzorgenden klagen dat veel van hun taken overgenomen worden door stagiaires, die minder kosten, waardoor de kwaliteit omlaag gaat richting de cliënt en patiënt.
Wij vinden dat er een omslag moet komen. En dat managers hun schort weer aan moeten doen. Dan weten zij weer wat zich op de werkvloer afspeelt!
Huidige-situatie:
De zorg is ook steeds ondoorgrondelijker geworden. Met 18 toezichthouders binnen de ouderenzorg is dat ook niet zo moeilijk te verklaren. De kwaliteit gaat steeds verder achteruit. Instellingen hebben het dikwijls drukker met administratieve handelingen dan met het werk wat zij eigenlijk moeten doen en dat is het zorgen voor onze ouderen. Het management heeft ook een verkeerde positie binnen de zorg gekregen. Vroeger was de directeur verantwoordelijk, maar die werkte ook mee op de werkvloer. Nu wordt er bestuurd vanuit een ivoren toren achter een bureau. Naar specialisme wordt amper gekeken. De manager afkomstig van b.v. een afdeling civiele dienst wordt geacht net zo goed de scepter te kunnen zwaaien over een pg afdeling. En wanneer er iets fout gaat valt het amper te herstellen.
Klachten instituten zijn weinig onafhankelijk. Instellingen houden elkaar de hand boven het hoofd. De inspectie van de volksgezondheid faalt geheel in haar taak, door alleen maar steekproef gewijs en thematisch te controleren.
Toezicht:
Enig toezicht op het functioneren van klachten en geschillencommissie ontbreekt. Zuiver beschouwd is het van de zotte, dat de overheid geen toezicht houdt. Uiteindelijk worden instellingen gefinancierd vanuit AWBZ gelden en betalen cliënten eigen bijdragen AWBZ. Dus wij praten uiteindelijk over gemeenschapsgelden. Zoals het nu georganiseerd is, zou de Nationale Ombudsman een rol dienen te spelen. Echter door het brede terrein gelet de toenemende vergrijzing zou de voorkeur dienen uit te gaan naar een gespecialiseerde "Ouderen- en gehandicapten Ombudsman". De kwaliteit in de ouderen en gehandicaptenzorg zorg staat duidelijk onder druk. De laatste jaren komen er regelmatig wantoestanden naar buiten. Mis management is aan de orde van de dag. De bewoners cq de patiënten zijn hier de dupe van. Dat dit gebeurt heeft veelal te maken met falend zorg verlenen ontstaan door onvoldoende opgeleide medewerkers. Het toezicht dat dit kan gebeuren is amper geregeld. Instellingen kunnen doen en laten wat ze willen. Binnen reorganisaties kan personeel op plaatsen worden gezet, waar men niet voor is opgeleid. En dit wordt amper gecontroleerd. Laten we het nog maar niet hebben over de stagiaires die zonder toezicht vaak aan hun lot worden overgelaten met de bewoner. Taken uitvoeren zonder bevoegdheid of zonder wakend oog van een gediplomeerde. En wij hebben het wel over kwetsbare ouderen en gehandicapten!
Naar onze mening moet echt het roer om. Als eerste zou de cliëntenraad een belangrijke rol moeten spelen. Zij vertegenwoordigt immers de bewoners. En moet niet blijvend worden afgescheept met advies en verzwaard advies. Daarnaast zou de inspectie iedere melding in deze serieus dienen te nemen en moet bij risico volle omstandigheden kunnen ingrijpen. De overheid mag in deze een bepaalde rol gaan spelen!
Financiële onderbouwing:
De Ouderen zo ook de Gehandicapte Zorg wordt veelal gezien als sluitpost van de begroting. Maar is dit terecht? Wij denken van niet! Wanneer je de financiering overziet zie je dat een groot deel afkomstig is vanuit de eigen bijdragen AWBZ. Naar onze mening dient deze eigen bijdrage op de huidige wijze afgeschaft te worden. In ieder geval dient er evenwicht te komen. Nu betalen de midden inkomens de prijs. Het komt als onrecht over, dat wanneer je toevallig ziek wordt, je het grootste deel van het pensioen mag inleveren. Natuurlijk zou het niet terecht zijn, dat bij het opnemen in een verzorging- dan wel verpleeghuis instelling en de woonlasten ophouden, dit als voordeel gezien gaat worden. De volgende suggestie zullen wij neer leggen. Wanneer iemand wordt opgenomen in een AWBZ instelling, zal het bedrag overeenkomstig de gewende huursom direct vloeien binnen de kas van de zorginstelling. Veel zorg instellingen komen de komende jaren in de financiële problemen. Met deze gelden kan de kwaliteit gewaarborgd worden, wat vooral ten goede kan komen aan het toezicht en de activiteiten begeleiding, wat niet bekostigd wordt vanuit de nieuwe zorg zwaartepakketten, wat de instellingen zelf mogen ophoesten. Er zullen duidelijk andere politieke keuzes gemaakt moeten worden.
Binnen de begroting zal er geschoven dienen te worden, maar ook een eind aan het graaien maken zal een onderdeel van beleid moeten worden. En het doorlichten van de financiën binnen provincies en gemeenten zal een rol gaan spelen. De denkbeelden van onze adviseur en register accountant Leo Verhoef zullen zeker belangrijk gaan worden. De financiering in de ouderen zorg is de laatste jaren drastisch gewijzigd. Belangrijk hierin zijn de nieuwe zorg zwaarte pakketten. Tot 1 januari 2009 werd er afgerekend puur op bedden. Hiermee werd er dus geen rekening gehouden met de te verlenen zorg. Theoretisch is het nieuwe systeem perfect. Alleen worden zaken die niet direct te maken hebben met de zorg niet betaald. En dan hebben we het o.a. over het algemene toezicht, wat wezenlijk hoort bij de "pg" en het organiseren van activiteiten. Dit mogen instellingen zelf ophoesten. Geld dus dat zij steeds minder zullen hebben. Ook met de wisseling in zorg zwaarte zullen er problemen ontstaan. Het kan voorkomen dat patiënten met zorgzwaarte 4 komen te overlijden en daarvoor komt in de plaats iemand met zwaarte 7. Dit kan ook andersom gebeuren. Dit geeft grote onzekerheid. Te voorspellen valt dat in de nabije toekomst instellingen in financiële problemen komen dan wel dat de zorg verder zal verschalen. Des te meer is het nodig dat aanvullende bronnen aangeboord dienen te worden. En dan mag je denken aan het systeem zoals dat eerder is gesuggereerd en wel gebruik maken van inkomsten vanuit opgezegde huren van nieuwe bewoners. Een duidelijk bewijs dat het roer in de ouderen en gehandicapte zorg om moet!
Met deze oproep wil ik het laten en ben natuurlijk bereid de nodige vragen te beantwoorden. Natuurlijk kunt u ook informatie verkrijgen via onze website: www.wilnu.nu. Dank u voor uw aandacht.
De levendige discussie vanuit de zaal maakte duidelijk dat velen het geloof in een betere maatschappij een beetje kwijt zijn en infeite murf geslagen zijn. Opmerkingen waren o.a. : “Het heeft weinig zin om je te verweren, het helpt toch niet.” Negativisme vond men een slechte raadgever. De overheid zal meer verbindend moeten opereren en juist dat is wat WIL NU wil bereiken.
Voor meer informatie over stichting Onze Hoop-voor en door migranten met een handicap of chronische ziekte. Adres: Plantage Middenlaan 14-1, 1018 DD Amsterdam, T. 020-7525131, M. 06-47440672,
