Themabijeenkomst Schizofrenie/ Psychosegevoeligheid en drugs Vrijdagavond 20 september 2013.
Stichting
Onze Hoop - voor en door migranten
met een handicap of chronische ziekte en hun families.
Op
vrijdagavond 20 september jl. heeft Stichting
Onze Hoop, Cliëntenbelang Amsterdam en vereniging Anoiksis een themabijeenkomst
georganiseerd over Schizofrenie/Psychosegevoeligheid en Drugs.
Tijdens deze
informatieavond werd over de verschillende vormen van psychoses:
door drugs, bij een
manisch-depressieve aandoening of bijvoorbeeld bij schizofrenie.
Op deze bijeenkomst werd daarover
gepraat door deskundige hulpverleners, belangenvertegenwoordigers en de
doelgroep.
Het was een geslaagde avond met ongeveer
50 bezoekers.
Hier
onder volgt de lezing van Ahmed El Mesri, voorzitter stichting Onze Hoop
Geachte dames en heren,
beste aanwezigen,
Welkom op deze themabijeenkomst
waarop gesproken wordt en we met elkaar gaan discussiëren over de specifieke
problematiek van migranten met een psychische aandoening, om te proberen zo ook
te komen tot aanbevelingen en oplossingen.
Ik ben Ahmed El Mesri, voorzitter en oprichter van stichting Onze Hoop, de
stichting die zich al jarenlang bezighoudt met deze doelgroep: mensen die ooit
naar Nederland zijn gekomen; die hier nu inmiddels al vele jaren wonen en die een
psychische aandoening en/of een fysieke beperking hebben.
Ooit ben ik zelf vanuit
Marokko hier naar toe gekomen en op mijn tocht viel mij steeds op hoe
verschillend er werd aangekeken tegen mensen met een beperking – vooral tegen een
psychische handicap. In Nederland, dit vrije land, lijkt het alsof er heel open
en zonder oordeel mee wordt omgegaan. Maar als je goed kijkt zie je ook andere
houdingen.
Zeker vanuit de
migrantengemeenschappen zelf. Want nog steeds worden fysieke en psychische
beperkingen door velen gezien als zwakte. Er zit schaamte op het onderwerp en
veelal is het een taboe om er over te spreken met anderen.
Laten we eens kijken naar wat psychische aandoeningen
zijn. ‘Psyche’ betekent ‘geest’, en dat staat tegenover ‘lichaam’. We weten
allemaal dat je lichaam ziek kan worden. Maar ook je geest kan ziek worden.
Zeker als je daar, met een zekere aanleg, gevoelig voor bent. Maar je kunt ook ziek
worden door omstandigheden waaronder je leeft en die, soms jarenlang, van
invloed zijn op je denken en voelen en functioneren. Dat heeft niks met
‘schuld’ te maken of met ‘straf’. Ziek is ziek. Net zoals ons lichaam ziek kan
worden, pijn ervaart of ergens kan breken, zo kan ook onze geest ziek worden,
gepijnigd worden of ergens ‘breken’.
In de westerse wereld is de wetenschap van de psyche
en alles wat daarmee verband houdt pas relatief laat ontstaan en ontwikkeld. En
die ontwikkeling en acceptatie ervan is ook niet zonder slag of stoot gegaan. Het
is nog niet eens zo heel erg lang geleden dat mensen met een psychische
aandoening werden geïsoleerd, natgespoten, kunstmatig gevoed of platgespoten
met verdovende middelen om ze ‘koest’ te houden.
Hoewel de psychiatrie momenteel inmiddels een volledig geïntegreerde tak
van de medische wetenschap is en er nog steeds tal van therapieën worden
ontwikkeld om te proberen mensen te genezen en hun lijden te verlichten, toch is
er nog steeds, in tegenstelling tot zuiver lichamelijke aandoeningen, bij veel
mensen veel weerstand tegen de erkenning van het bestaan van psychische
problemen. Zeker als het jezelf betreft of je naaste familie.
Want hoe praat je over iets wat je
aan de buitenkant niet ziet en wat zich voornamelijk ‘in je hoofd’ afspeelt?
Niemand wil gezien worden als ‘gek’ of ‘anders’ en zeker niet op momenten dat
je zelf geen greep meer lijkt te hebben op je eigen gedrag en overspoeld wordt
door impulsen.
Je bent bang dat mensen jou of je
familie vreemd aankijken, dat je wordt gemeden, dat er schande over je wordt
gesproken en dat er over je wordt geroddeld. En dat je zo buiten de veiligheid
van je eigen vertrouwde kring valt.
Dat op zich kan al heel beangstigend zijn. Zeker als
je toch al heel gevoelig bent voor invloeden vanuit je omgeving.
Hoe moeilijk is het voor mensen die uit een cultuur
komen waarin het hebben van psychische ziekten niet gemakkelijk wordt erkend? Al
wordt de psychiatrie in de westerse wereld sinds begin vorige eeuw officieel
erkend als een medische tak van wetenschap, toch is het ook hier nog steeds
geen gemakkelijk onderwerp. Hoe moet het zijn voor hen die, vanuit hun eigen cultuur
en achtergrond, bij een psychische ziekte een beeld hebben van schaamte en
taboe: je kunt wèl griep hebben of een gebroken been en dan mogen rekenen op
sympathie en meeleven van iedereen om je heen, maar bij psychische ziekten
heerst vaak het beeld dat je ‘besmet’ bent, dat je het aan jezelf te wijten
hebt en dat je maar ‘normaal’ moet gaan doen. En als je hier woont en leeft speelt
daarnaast ook de taal nog eens een belemmerende rol op weg naar hulp en
erkenning: want hoe maak je duidelijk wat je voelt en ervaart als je de taal
niet goed genoeg beheerst? Voor migranten zijn
psychische problemen vaak dus nog veel moeilijker om mee om te gaan dan voor
geboren en getogen Nederlanders.
Vooral bij oudere migranten neemt de
psychische problematiek toe. Zij zijn ooit hiernaartoe gekomen met het idee
hier geld te verdienen en dan weer terug te keren naar het geboorteland. Maar ze
zijn inmiddels zo lang hier, ze hebben hier gezinnen gesticht en hebben
inmiddels volwassen kinderen met eigen gezinnen en eigen levens. Terugkeer is geen
optie meer. Ze voelen zich hier, in Nederland, niet echt thuis, maar terugkeer naar
het land van herkomst zit er ook niet meer in. Ze voelen zich verscheurd. Dat op
zich kan al leiden tot zware psychische stress.
Hoe kunnen wij, in een zorgstaat als Nederland en nu
een land in crisis, er voor zorgen dat mensen niet door psychische aandoeningen
afglijden naar een leven van drugsgebruik of criminaliteit, en zelfs
uiteindelijk uitzetting? Want ook van dat laatste – mensen die op grond
van psychische problemen uit Nederland uitgezet zijn – heb ik in mijn
jarenlange praktijk met stichting Onze Hoop meerdere voorbeelden meegemaakt.
Het doel van onze bijeenkomsten is immers voortdurend te komen tot een
verbetering van de situatie van mensen, met name migranten, met welke
problematiek dan ook.
Wel, volgens ons is de
eerste stap voorbij de schaamte: praten
met anderen. Die anderen hoeven niet eens per se lotgenoten te zijn, het
praten zèlf is ontzettend belangrijk – over
de pijn, over het verdriet en de teleurstelling; maar ook over de
liefde, de warmte, het medeleven.
Al deze dingen zijn zo
verschrikkelijk belangrijk. En erover praten – vertellen waar de pijn zit, vertellen over wat zo
moeilijk is, over wat wordt ervaren en wat zo wordt gemist – is van essentieel
belang. Proberen om de pijn niet op te sluiten en het hoofd te laten hangen,
maar proberen te delen en de hoop te zoeken en te geven in de ogen van de
ander. Contact maken, uitreiken. Mógen en durven uit te spreken wat gehoord wil
worden.
Dat is dan ook wat wij
hier vanavond gaan doen. Want wij van stichting Onze Hoop proberen al jaren om
het sociale isolement van veel, vaak oudere, migranten met een psychische
aandoening te doorbreken.
Het is essentieel voor
ons, migranten met een beperking, om contact met elkaar te maken. Stichting
Onze Hoop staat ervoor om al deze dingen bespreekbaar te maken.
Steeds opnieuw. Om het
onderwerp steeds weer ter sprake te brengen en mensen de ruimte te geven zich
uit te spreken, elkaar te horen en naar elkaar te luisteren, elkaar te
ondersteunen in de ervaringen. Om zo ruimte te maken voor wat er echt aan de
hand is en elkaar niet af te remmen maar juist sterker te maken. Ook naar
elkaar toe.
Dus ook mantelzorgers
nodigen wij van harte uit om hun verhaal te doen. En dat zullen er vele zijn
want vaak zijn familieleden de eerst aangewezen personen die de zorg verlenen
die nodig is. Maar ook vrienden, kennissen, en zelfs buren. Het is nodig dat er
meer begrip komt voor migranten met psychische beperkingen en hun familieleden,
zodat er een verbetering van hun leefsituatie kan ontstaan.
Die verbetering kan
bestaan uit het zoeken naar meer gepaste hulp of kan op een andere, praktische
manier ontstaan. Maar ook alleen al het bespreekbaar maken van de situatie
waarin mensen zitten kan vaak zo’n opluchting geven dat men daardoor al kan
spreken van een verbeterde situatie.
Want het gaat om erkenning en herkenning in contact. Dat
is de brug naar hoop en naar verbetering van de eigen situatie.
Wij vinden dat er niet
genoeg over gesproken kan worden. Dus daarom willen we dit vanavond ook doen.
Pak de moed op om de schaamte te overwinnen en om gewoon tegen elkaar te zeggen:
‘Hallo, ik ben niet geboren in Nederland, maar ik woon hier en wat ik voel en
ervaar, daar schaam ik mij niet voor. Ik ben ik, en ik ben goed. En jij ook.’
Dank u wel en een fijne
avond!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten